Endülüs, Müslüman Araplar'ın Güney Batı Avrupa'yı fethinden sonra bu topraklar için kullandıkları coğrafî bir isimdir. Eskiden İberya (Iberic, Iberia, İbâriye) adıyla anılan ve Cebelitârık (Gibraltar)-Atlas Okyanusu'ndan (el-Bahru'l-Atlasî) Pirene dağlarına (el-Bürt, el-Bürtât, Pirineos, Pyrenees) kadar olan bu bölgeye Yunanlılar tarafından "Bateka", "İspanya", "Spania" veya "Hispania" adı verilmiştir. Hispania'nın karşılığı olarak ilk defa İslam fethinden sonra 716 yılında basılmış bir sikke üzerinde görülmüş olan Endelüs adı, beşinci yüzyılda İspanya'nın güneyinde kısa süre yerleşmiş olan Vandallar'ın (Vandalus) adından yani, Vandallar'ın yurdu anlamına gelen Vandalucia'dan türemiştir. İberya Yarımadası'nda Müslümanların fethettikleri bütün topraklar (bugünkü İspanya, Portekiz ve Güney Fransa), "Müslüman İspanya" kastedilerek Endelüs adıyla anılırken, Hıristiyanların etkili olarak 1085 yılında başarmaya başladıkları Reconquista (Endülüs'ü Müslümanlardan geri alma hareketi) ile birlikte toprak kaybı hızlandıktan sonra sadece İslam hâkimiyetindeki yerler bu isimle anılır olmuştur.
İspanya'da İslam hâkimiyetinin Gırnata'da (Granada) Nasrîler'in ortadan kaldırılmasıyla sona ermesinden (897/1492) sonra, Endelüs ismi bugün İspanya'da Andalucia şeklinde ülkenin güneyindeki el-Meriyye (Almeria), Gırnata, Ceyyan (Jaen), Cordoba (Kurtuba), İşbiliyye (Sevilla), Velbe (Huelva), Mâlaga (Malaga) ve Kâdis (Cadiz) vilâyetlerini içine alan bölgenin adı olmuştur. İslam dünyasında ise, İslam fâtihlerinin fethetmiş oldukları bütün batı Avrupa toprakları halen Endelüs adıyla bilinmektedir. Kelimenin farklı dillerde farklı söyleniş şekli vardır. En başta Arapça'da ya da İslam kaynaklarında "el-Endelüs", "Cezîretü'l-Endelüs" (Endülüs Adası), "Cezîretü İşbânya", "Cezîretü'l-Arab" veya kısaca 'el-Cezîre', "İsbânyâ el-Müslime", batı dillerinde ise "Al-Andalus", "Espana Musulmana", "Andalucia Musulmana", "Muslim Spain and Portugal", Türkçe'de ise "Endülüs" şeklinde söylenmektedir. "Hıristiyan İspanya" deyimiyle, fetihten sonra Müslümanlara karşı mücâdeleye başlayarak daha sonra "Reconquista" hareketiyle Endülüs topraklarını geri alan İspanyollar veya İberya Yarımadası devletleri kastedilmektedir. Batı dillerindeki ifadesi "Espana Cristiana", "Christian Spain", "The Christian Kingdoms", "Reyes Catolicos" veya "Reyes Cristiana" şeklindedir.